Werk en gezin combineren: wat maakt het zo uitdagend en hoe blijf je goed voor jezelf zorgen?Orthopedagoog Loes Waanders aan het woord

De wekker gaat vroeg. Je haasten om de kinderen klaar te maken, de opvang te regelen en je werk te doen. Tijdens een belangrijke meeting krijg je bericht dat je kind ziek is en opgehaald moet worden. De dag loopt anders dan gepland, en ’s avonds ben je uitgeput, met het gevoel dat je overal tekortschiet. Herkenbaar?

Ruim eenderde van de werkende ouders ervaart structureel te veel druk door de combinatie werk en gezin. Hoe komt het dat deze percentages zo hoog zijn?

Allereerst zijn we steeds meer gaan doen in minder tijd. Het aantal tweeverdieners is gestegen: meer vrouwen zijn betaald werk gaan doen terwijl slechts 5% van de vaders minder uren is gaan werken. Daarnaast is ook de tijd die ouders aan hun kind besteden toegenomen. Waar moeders in 1965 gemiddeld 54 minuten per dag met hun kinderen bezig waren, is dat in 2012 gestegen naar 123 minuten, en vaders van 16 naar 74 minuten. Meer doen, in minder tijd betekent uiteindelijk minder tijd voor jezelf en meer druk.

Daarnaast is onze maatschappij veranderd van collectivistisch – waarin familie en gemeenschap een grotere rol speelden in de opvoeding – naar individualistisch. We doen steeds meer zelf, terwijl opvoeden juist iets is dat je samen doet. Dit gebrek aan steun leidt ook tot meer druk binnen gezinnen.

Een andere factor die een rol speelt is dat werktijden vaak niet aansluiten op schooltijden en een gemiddeld kind op de basisschool zo’n 65 vrije dagen heeft ten opzichte van 25 voor de gemiddelde werknemer. Dit verhoogt niet alleen de regeldruk omdat ouders vakanties moeten splitsen of opvang moeten regelen. Maar het versterkt vaak ook het gevoel van tekortschieten in het gezin (‘ik kan niet de tijd met mijn kind doorbrengen die ik eigenlijk wil’) en op het werk (‘Ik ben niet beschikbaar genoeg voor mijn collega's.)

Als we het hebben over goed voor jezelf zorgen, denken we vaak aan een nacht weg of vakantie om op te laden. Maar echt zelfzorg gaat veel meer over zelfkennis: goed weten van jezelf wat jij gedurende een normale dag nodig hebt om ervoor te zorgen dat je emmer niet overloopt. Daarom verschillen de activiteiten of tips die werken ook per persoon en zelfs per moment. Het ene moment laad je op van een avond bijkletsen met vriendinnen terwijl je een week later liever onder een kleedje op de bank zit om je favoriete serie te kijken.

Effectieve zelfzorg vraagt om drie belangrijke dingen:

1. Goed kunnen voelen wat en wanneer jij een oplaadmoment nodig hebt.

Dat klinkt simpel, maar in de drukte van alledag gaan we vaak voorbij aan ons gevoel en onze grenzen. Dat kun je met kinderen niet altijd voorkomen omdat jouw kinderen je vaak nog erg nodig hebben. Zo ben jij misschien moe op het moment dat je je kinderen naar bed moet doen. Je hebt dan weinig keuze, dus focus je daarom vooral op de momenten waar je wel invloed op hebt. Als jouw kind een slaapje doet kun je ervoor kiezen om nog snel de was weg te werken óf om jezelf eerst even een kop thee te gunnen. Jouw werk (thuis of op je werk) is nooit af, dus het is aan jou om op tijd aan de rem te trekken en oplaadmomenten voor jezelf te creëren.

Oefening: als je lange tijd in een racestand leeft is het vaak lastig om goed te voelen wat je voelt. Wen jezelf eens aan om jezelf na elke maaltijd de vraag te stellen: 'Hoe voel ik mij?’. Voel eens waar je spanning voelt in je lijf, wat er in je hoofd gebeurt. Hierdoor word je je bewuster van hoe je je voelt en daarmee ook van dat wat je nodig hebt.

2. Micro-momenten voor macro-momenten.

Het is een misvatting dat zelfzorg veel tijd kost. Echt effectieve zelfzorg kost niet zozeer tijd, maar bewustwording. Kies je ervoor om onderweg van je werk naar huis een werkgerelateerd telefoontje te plegen (=inspanning) of om jouw favoriete muziek op te zetten (=ontspanning). Korte, kleine momenten gedurende een dag helpen je sneller om tussendoor je emmer te legen en zijn daarom veel effectiever dan wekenlang doorbeuken op wilskracht en jezelf vervolgens te trakteren op een nacht in een hotel om bij te slapen. Houd het dus klein.

Vraag aan jou: wat kun jij nu doen wat je minder dan 5 minuten tijd kost om voor jezelf een fijn, kort ontspanmoment te creëren? Denk bijvoorbeeld aan een paar keer rustig in- en uitademen of een kop thee drinken zonder je telefoon te gebruiken.

3. Zet je behoeftes om in actie te komen.

Verwacht niet dat jouw omgeving (partner, collega’s) vanzelf aanvoelt wat je nodig hebt. Dus naast goed voelen gaat het ook om je behoeftes uitspreken en daarnaar handelen. Vraag hulp, geef aan dat het je helpt om even alleen een wandeling te maken of regel een oppas.

Een fijne reminder is deze: om onafhankelijk te kunnen zijn heb je momenten voor jezelf en hulp nodig. Je kan (en hoeft) het opvoeden niet alleen te doen. Want dat we het opvoeden steeds meer alleen zijn gaan doen, betekent niet dat het ook normaal is. Het is juist ontzettend krachtig om hulp te vragen. Doordat jij gebruikmaakt van een oppas om even op te laden, kun je er daarna weer met volle energie voor jouw kind zijn.

Als lid van Charly Cares ontvang je 15% korting op een jaarabonnement voor de Parent First Academy met de code CHARLY. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om per maand deel te nemen. Alle informatie en inschrijven doe je door hier te klikken.